Nie żyje Edward Cyfus – wybitny Warmiak i obrońca lokalnej tradycji. Był jednym z najważniejszych głosów Warmii – pisarzem, regionalistą i niestrudzonym promotorem gwary oraz kultury warmińskiej.
31 maja 2025 roku w wieku 75 lat zmarł Edward Cyfus – wybitny pisarz, regionalista i popularyzator gwary oraz kultury warmińskiej. Jego śmierć to strata dla dziedzictwa kulturowego Warmii — regionu, któremu poświęcił całe swoje życie.
Cyfus urodził się w 1949 roku w Dorotowie na Warmii. Był nie tylko badaczem i pisarzem, ale przede wszystkim praktykiem – człowiekiem, który nie tyle opisywał kulturę ludową, ile nią żył. Jego działalność przyczyniła się do ocalenia i utrwalenia unikalnych elementów warmińskiej tożsamości, zwłaszcza języka – gwary warmińskiej, którą znał biegle i której był jednym z ostatnich żywych depozytariuszy.
Kultura, język, historia
W życiu próbował wielu ról. Jako młody chłopak był między innymi kierowcą poetki Marii Zientary-Malewskiej. Zdarzało się, że kiedy byli sami i gdy nikt nie słyszał, mówili po warmińsku.
Po powrocie z emigracji zaangażował się w działalność lokalną – pracował w wydziale promocji gminy Purda oraz w Centrum Polsko-Niemieckim. Tam też zaczął propagować wiedzę o Warmii: jej kulturze, języku i historii. Między innymi z jego inicjatywy w Bałdach, przy historycznym trakcie biskupim prowadzącym na Warmię, ustawiono kamienne głazy upamiętniające kolejnych biskupów warmińskich.
Również dzięki jego zaangażowaniu i pracy dokumentacyjnej gwara warmińska została wpisana na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
Humor i edukacja
Cyfus przez lata prowadził audycje radiowe i telewizyjne w gwarze, pisał felietony, opowiadania i książki, w tym znaną trylogię autobiograficzną o życiu na Warmii. Jego styl łączył humor, wrażliwość na język i głęboką wiedzę historyczną. Był też aktywnym edukatorem – prowadził warsztaty, spotkania autorskie i prelekcje, zaszczepiając miłość do lokalnej tradycji w kolejnych pokoleniach.
W uznaniu jego zasług został uhonorowany wieloma nagrodami i odznaczeniami, w tym prestiżową Nagrodą im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”, która jest najwyższym wyróżnieniem w dziedzinie ochrony dziedzictwa niematerialnego w Polsce.
„Cudowny magnes”
Edward Cyfus był nie tylko strażnikiem pamięci, ale i jej twórcą – z jego odejściem kończy się ważny rozdział w historii Warmii. Pozostawił po sobie dziesiątki publikacji, nagrań i przede wszystkim – inspirację dla tych, którzy nadal chcą pielęgnować warmińską tożsamość.
„Co to znaczy być Warmiakiem? Ja wiem. I wiem aż za dobrze. Ma ta ziemia jakiś swój potężny, cudowny magnes” – napisał Edward Cyfus w pierwszych zdaniach książki „…a życie toczy się dalej”.
Dziś Warmia żegna jednego z ostatnich, którzy potrafili mówić tym językiem nie tylko słowami, ale i sercem.
