War­mia­cy i Mazu­rzy, zwłasz­cza ci sta­rzy, mówi­li po nasze­mu, czy­li po pol­sku, ale z licz­ny­mi ger­ma­ni­zma­mi i gwa­ro­wy­mi nale­cia­ło­ścia­mi. Szko­ła nie­miec­ka nie tole­ro­wa­ła tego, a pierw­sze szko­ły pol­skie na War­mii powsta­ły dopie­ro w 1929 roku. Kon­flik­ty były nie­unik­nio­ne.

„Ostat­ni War­mia­cy i Mazu­rzy” to tytuł pro­jek­tu z 2008 roku, dzię­ki któ­re­mu powstał zbiór 100 doku­men­ta­cji audio­wi­zu­al­nych wywia­dów z War­mia­ka­mi i Mazu­ra­mi. Na pod­sta­wie tych mate­ria­łów zre­ali­zo­wa­no 10 fil­mów doku­men­tu­ją­cych wspo­mnie­nia ostat­nich przed­sta­wi­cie­li auto­chto­nicz­nej lud­no­ści War­mii i Mazur. Fil­my te są uni­kal­ną oka­zją do pozna­nia frag­men­tów naj­now­szej histo­rii War­mii i Mazur z rela­cji jej bez­po­śred­nich świad­ków.

Cykl został reali­zo­wa­ny przez Cen­trum Edu­ka­cji i Ini­cja­tyw Kul­tu­ral­nych w Olsz­ty­nie.