Koper­nik to nazwi­sko zna­ne na całym świe­cie, ale skry­wa­ją­ce wię­cej tajem­nic, niż mogło­by się wyda­wać. Skąd się wzię­ło i co tak napraw­dę kry­je histo­ria tego słyn­ne­go rodu?”

Dziś nazwi­sko to coś wię­cej niż tyl­ko kil­ka liter. Może być mar­ką, prze­pust­ką do sła­wy albo… zagad­ką. W koń­cu nie­któ­re nazwi­ska żyją wiecz­nie, inne zni­ka­ją bez śla­du. A Koper­nik? Choć zna­ny na całym świe­cie, mało kto wie, jak wie­le tajem­nic wciąż je ota­cza. Skąd się wzię­ło? Dla­cze­go mia­ło tyle wer­sji? I co się sta­ło z ludź­mi, któ­rzy je nosi­li? Losy rodu Koper­ni­ków to histo­ria peł­na pytań, na któ­re wciąż szu­ka­my odpo­wie­dzi.

Nazwisko jak zawód

Nazwi­sko może pocho­dzić od wsi Koper­ni­ki pod Nysą lub od nie­miec­kie­go sło­wa „kup­fer”, czy­li „miedź”. Przod­ko­wie astro­no­ma mogli być han­dla­rza­mi tego surow­ca.

- Spra­wę utrud­nia nam fakt, że w śre­dnio­wie­czu nazwi­sko wystę­po­wa­ło w tylu wer­sjach, ilu skry­bów je zapi­sy­wa­ło w doku­men­tach – zauwa­ża Woj­ciech Orliń­ski w książ­ce „Koper­nik. Rewo­lu­cje.”. — Koper­ni­ko­wie byli więc tak napraw­dę Kop­pir­ni­ga­mi, Cop­per­ni­ka­mi, Kopir­ni­ka­mi, Kap­pir­nic­ka­mi i tak dalej. Nasz astro­nom też w róż­nych doku­men­tach wystę­pu­je pod róż­ny­mi wer­sja­mi imie­nia i nazwi­ska. O ile łatwo nam się zgo­dzić na toż­sa­mość Cop­per­ni­ka z Kap­pir­nic­kiem, to co z warian­ta­mi jesz­cze bar­dziej odmie­nio­ny­mi? Róż­ni bada­cze łączą gene­alo­gię astro­no­ma z wystę­pu­ją­cy­mi w śre­dnio­wiecz­nych doku­men­tach oso­ba­mi o nazwi­sku Czep­per­nick albo Koper­smed.

I doda­je: — Toruń­ski histo­ryk Krzysz­tof Mikul­ski przy­pusz­cza na przy­kład, że dziad­kiem astro­no­ma był Andrzej Koper­smed, kupiec z Nysy. Kra­kow­ski Jan Koper­nik był­by wte­dy jego bra­tem (i stry­jem Nic­lo­sa, któ­ry sprze­da­wał w Gdań­sku miedź). To cie­ka­wa hipo­te­za, bo wyja­śnia­ła­by kil­ka rze­czy naraz — skąd nazwi­sko (był­by to wte­dy po pro­stu przy­do­mek zwią­za­ny z wyko­ny­wa­nym zawo­dem, bez związ­ku ze wsią Koper­ni­ki), dla­te­go brat astro­no­ma miał na imię Andrzej (po dziad­ku!) oraz skąd w ogó­le wziął się Miko­łaj Koper­nik senior jako kupiec z bran­ży meta­lur­gicz­nej. Jak wie­le innych hipo­tez zwią­za­nych z Koper­ni­ka­mi, pozo­sta­je nie­moż­li­wa do udo­wod­nie­nia lub oba­le­nia.

Śladów coraz mniej

A co z samym Koper­ni­kiem? Miko­łaj Koper­nik nie miał dzie­ci. Jego brat Andrzej rów­nież. Dla­te­go linia rodu Koper­ni­ków wła­ści­wie zani­kła. Dziś w Pol­sce nazwi­sko Koper­nik noszą jedy­nie 124 oso­by. Naj­wię­cej miesz­ka na Ślą­sku, Pomo­rzu i Dol­nym Ślą­sku. Na War­mii i Mazu­rach, gdzie astro­nom two­rzył swo­je wiel­kie dzie­ło, nie ma żad­ne­go żyją­ce­go Koper­ni­ka.

Dla porów­na­nia – Kowal­skich jest w Pol­sce aż 67 702, a Nowa­ków aż 200 216. Ale ilu z nich ruszy­ło Zie­mię?

Nazwi­sko Koper­nik może stop­nio­wo zani­kać, lecz jego nie­zwy­kła sła­wa nie gaśnie. Geniusz z War­mii wciąż jest obec­ny w świa­do­mo­ści ludzi na całym świe­cie. Choć licz­ba Koper­ni­ków male­je, jego wkład w histo­rię i naukę pozo­sta­nie nie­za­tar­ty na zawsze.