Likusy nie zawsze były spokojnym osiedlem Olsztyna. Dawniej to była wieś z XIV wieku, założona przez Prusa Likusa i odwiedzana przez samego Mikołaja Kopernika.
Likusy to obecnie osiedle Olsztyna, położone w jego północno-zachodniej części, między jeziorami Ukiel i Sukiel, w sąsiedztwie Gutkowa, Redykajn i Lasu Miejskiego. Choć dziś to spokojna dzielnica willowa, jej historia sięga średniowiecza, kiedy funkcjonowała jako samodzielna wieś na terenie dominium kapituły warmińskiej.
Średniowieczne początki
Wieś Likusy została założona 24 sierpnia 1356 roku na podstawie dokumentu lokacyjnego wystawionego przez kapitułę warmińską. Zasadźcą był Prus o imieniu Likus, który otrzymał 24 włóki ziemi na prawie chełmińskim, w tym 3 włóki sołeckie. Wieś miała 7 lat wolnizny, czyli zwolnienia z podatków i czynszu. Pierwotna nazwa osady – Likusen – pochodziła bezpośrednio od imienia założyciela.
W dokumentach pojawiały się również inne warianty nazwy, takie jak Lykusen, Lykusayn, a w czasach pruskich przyjęła się niemiecka forma Gross Lykusen.
Co ciekawe, z jednego z dokumentów wynika, że w średniowieczu kapituła warmińska przyznała miastu Olsztyn wieś Sądyty „w zamian za tereny leśne przyznane wsi Likusy”. Czynsz z Sądyt miał być przekazywany kapitule do czasu, aż nie zacznie wpływać dochód z czynszu z Likus. Pokazuje to, jak ważnym elementem gospodarki kapitulnej już w XIV wieku była ta osada – posiadająca zasoby leśne i rolne, które stanowiły lokacyjną bazę ekonomiczną miasta.
Lokacje Kopernika
Jako administrator dóbr kapituły warmińskiej, Kopernik odwiedził Likusy dwukrotnie. Pod datą 25 maja 1517 roku, w jego zapiskach czytamy:
Jakub z Jarot objął 2 łany, które sprzedał mu zgrzybiały Marek Kycol, za moim zezwoleniem. Działo się w poniedziałek w oktawie Wniebowstąpienia Pańskiego.
Z kolei 6 maja 1521 roku:
Stanisław Ciechociński objął 3 łany opuszczone po śmierci Michała Lusci, bez wolnizny. Z łanami nie otrzymał nic prócz zabudowania.
Parafia pw. Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych
Parafia w Likusach powstała z inicjatywy wiernych i salezjanów, wyodrębniona z parafii św. Wawrzyńca w Gutkowie.
Jej historia sięga 1922 roku, kiedy w Likusach, przy ulicy Bałtyckiej, wzniesiono kaplicę pw. Matki Bożej Różańcowej – filię parafii w Gutkowie. Dwa lata później poświęcił ją proboszcz ks. Henryk Hosenberg, choć w pierwszych latach msze święte odprawiano tam zaledwie raz w roku. W 1939 roku bp Maksymilian Kaller zezwolił na częstsze nabożeństwa, a po II wojnie światowej w kaplicy prowadzono także lekcje religii.
W czasach PRL wieloletnie starania o rozbudowę świątyni podejmował ks. Mikołaj Kamiński. Składał kolejne podania, odwołania i protesty, jednak przez lata napotykał mur urzędniczych odmów. Dopiero w 1977 roku, dzięki interwencji bp. Juliana Wojtkowskiego i ówczesnego proboszcza z Gutkowa, ks. Henryka Jendryczki, władze wyraziły zgodę na rozbudowę kaplicy. Rok później poświęcono i wmurowano kamień węgielny przywieziony z Turynu – z ołtarza w Bazylice Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych, zbudowanej przez św. Jana Bosko, patrona salezjanów. W grudniu 1978 roku w dolnej części nowego kościoła odprawiono pierwszą pasterkę, a trzy lata później – już w górnej.
Od wsi do dzielnicy
Likusy przez stulecia zachowały charakter niewielkiej wsi, z układem zabudowy typu ulicówka. W 1818 roku we wsi mieszkało 85 osób w 15 domach. W 1939 roku liczba mieszkańców wzrosła do 156. Jeszcze w pierwszej połowie XX wieku miejscowość była typowo wiejska – z przewagą zabudowy gospodarskiej, otoczona łąkami, polami i lasami.
W 1967 roku rozpoczął się proces włączania Likus w granice administracyjne Olsztyna. Formalnie stało się to w 1987 roku, kiedy wieś została w całości włączona do miasta. Od tego czasu rozwój urbanistyczny nabrał tempa, choć dzielnica zachowała wiele cech przedmieścia – zabudowę jednorodzinną, niewielkie zagęszczenie i bliskość terenów zielonych.
Dziś, mimo przynależności do Olsztyna, Likusy zachowały swój kameralny charakter i wiejską atmosferę. To miejsce atrakcyjne dla osób szukających spokoju i bliskości natury, a jednocześnie dobrego dostępu do miejskiej infrastruktury.
GALERIA | Likusy
