Miko­łaj Koper­nik wywró­cił świat nauki do góry noga­mi. Gdy myśla­no, że to Zie­mia jest w cen­trum wszech­świa­ta, a Słoń­ce krą­ży wokół niej, astro­nom z War­mii udo­wod­nił, że to tyl­ko złud­ne wyobra­że­nia. Dziś wie­my, że „wstrzy­mał Słoń­ce, ruszył Zie­mię”. Oka­zał się wybit­nym naukow­cem, do tego był geniu­szem wie­lu pro­fe­sji. W małym pal­cu miał eko­no­mię, medy­cy­nę, pra­wo, o astro­no­mii, któ­rą zaj­mo­wał się po godzi­nach, nie wspo­mi­na­jąc. Nie trud­no więc się dzi­wić, że do jego dorob­ku odwo­łu­ją się dzie­siąt­ki szkół w całej Pol­sce.

Tyl­ko na War­mii i Mazu­rach mamy ich 32. Jako pierw­sza zosta­ła Szko­ła Pod­sta­wo­wa w Lidz­bar­ku War­miń­skim (1945 rok), a ostat­nie — Szko­ła Pod­sta­wo­wa nr 9 w Olsz­ty­nie (2023) i Szko­ła Pod­sta­wo­wa we Wrze­si­nie (2024 rok). Jest też mnó­stwo szpi­ta­li, któ­re dzia­ła­ją pod egi­dą jego imie­nia i nie­mal w każ­dej miej­sco­wo­ści uli­ca, któ­ra przy­po­mi­na, jak Koper­nik waż­ny był dla Pol­ski i świa­ta. Ale astro­nom patro­nu­je nie tyl­ko lokal­nie. Pod swo­imi skrzy­dła­mi ma wie­le insty­tu­cji ran­gi kra­jo­wej i świa­to­wej. Jakie to miej­sca?

Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku

Miko­łaj Koper­nik we From­bor­ku spę­dził 33 lata. Peł­nił tu dzie­więć róż­nych urzę­dów. Począt­ko­wo był wizy­ta­to­rem, kanc­le­rzem i prze­ło­żo­nym kasy apro­wi­za­cyj­nej, póź­niej gene­ral­nym admi­ni­stra­to­rem biskup­stwa. Jako lekarz udzie­lał pomo­cy medycz­nej miesz­kań­com mia­stecz­ka i oko­licz­nych wsi. Do dziś zacho­wa­ne są jego recep­ty, jakie przy­pi­sy­wał na róż­ne scho­rze­nia. Tu też obser­wo­wał nie­bo. I tu jest pocho­wa­ny.

Muzeum Miko­ła­ja Koper­ni­ka jest insty­tu­cją muze­al­ną, w któ­rej cen­trum zain­te­re­so­wa­nia jest wła­śnie naj­słyn­niej­szy miesz­ka­niec From­bor­ka, Miko­łaj Koper­nik. To punkt obo­wiąz­ko­wy na Szla­ku Koper­ni­kow­skim na War­mii i Mazu­rach.

Muzeum Miko­ła­ja Koper­ni­ka we From­bor­ku zało­żo­no w 1948 roku z ini­cja­ty­wy Związ­ku Histo­ry­ków Sztu­ki i Kul­tu­ry. Począt­ko­wo mie­ści­ło się w kano­niach wewnętrz­nych na Wzgó­rzu Kate­dral­nym. Jed­nak kul­mi­na­cją roz­wo­ju pla­ców­ki była odbu­do­wa Pała­cu Bisku­pie­go, któ­ry stał się głów­nym budyn­kiem muzeum. W 1973 roku, z oka­zji 500. rocz­ni­cy uro­dzin Koper­ni­ka, Muzeum Miko­ła­ja Koper­ni­ka we From­bor­ku zyska­ło nową, roz­bu­do­wa­ną sie­dzi­bę.

Muzeum Miko­ła­ja Koper­ni­ka we From­bor­ku łączy w sobie kil­ka obiek­tów. Pierw­szy punkt podró­ży to Bra­ma Połu­dnio­wa na Wzgó­rzu Kate­dral­nym, w któ­rej znaj­du­je się kasa bile­to­wa. Głów­na wysta­wa mie­ści się rów­nież na Wzgó­rzu Kate­dral­nym (Pałac Bisku­pi). Podzi­wiać tu moż­na zarów­no wysta­wy sta­łe, w tym głów­ną eks­po­zy­cję muzeum, czy­li wysta­wę bio­gra­ficz­ną „Miko­łaj Koper­nik – życie i dzie­ło” jak i wysta­wy cza­so­we.

War­to zwró­cić uwa­gę rów­nież na budy­nek poświę­co­ny histo­rii medy­cy­ny. Wysta­wy o tej tema­ty­ce umiesz­czo­no w zespo­le poszpi­tal­nym św. Ducha na uli­cy Sta­rej 6. Od maja do wrze­śnia zwie­dzić moż­na rów­nież wie­żę Koper­ni­ka, w któ­rej uczo­ny prze­cho­wy­wał swo­je księ­go­zbio­ry. Stwo­rzo­no w nim wysta­wę uka­zu­ją­cą pry­wat­ne życie Miko­ła­ja Koper­ni­ka we From­bor­ku.

W skład budyn­ków muze­al­nych wcho­dzi tak­że pla­ne­ta­rium.

Księ­ga Małych Muze­ów pozwa­la zaj­rzeć nam do środ­ka Muzeum Miko­ła­ja Koper­ni­ka.

Park Astronomiczny Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku

Park Astro­no­micz­ny Muzeum Miko­ła­ja Koper­ni­ka znaj­du­je się nie­speł­na 2 km na połu­dnie od Wzgó­rza Kate­dral­ne­go we From­bor­ku, w miej­sco­wo­ści Ronin, na naj­wyż­szym wznie­sie­niu w oko­li­cy zwa­nym Górą Żura­wią, na brze­gu domnie­ma­ne­go kra­te­ru mete­ory­to­we­go. Pla­ców­ka dzia­ła tam od 2015 roku, kie­dy zakoń­czo­no roz­bu­do­wę ist­nie­ją­ce­go od 1981 roku obser­wa­to­rium astro­no­micz­ne­go. Park ma na celu przed­sta­wie­nie spo­so­bu, w jaki zmie­nia­ły się meto­dy obser­wa­cji ciał nie­bie­skich od XVI wie­ku aż do dziś.

Obiekt liczy sie­dem pawi­lo­nów z instru­men­ta­mi do obser­wa­cji nie­ba (tele­sko­py, lune­ty) oraz trzy tara­sy. Odwie­dza­ją­cy mogą zoba­czyć zre­kon­stru­owa­ne instru­men­ty astro­no­micz­ne uży­wa­ne przez Miko­ła­ja Koper­ni­ka oraz kopie XVII-wiecz­nych lunet kali­skich do obser­wa­cji plam sło­necz­nych. Dodat­ko­wą atrak­cją są orga­ni­zo­wa­ne tam noc­ne poka­zy nie­ba.

Lotnisko Kopernika we Wrocławiu

Lot­ni­sko Wro­cław (WRO) znaj­du­je się oko­ło 10 km od cen­trum mia­sta, w dziel­ni­cy Stra­cho­wi­ce. Port powstał w 1938 roku. Budo­wę nowo­cze­sne­go ter­mi­na­la ukoń­czo­no w 2012 roku. 

Miko­łaj Koper­nik znik­nął z logo­ty­pu wro­cław­skie­go lot­ni­ska w lip­cu 2013 roku. W kon­kur­sie na nowe logo zwy­cię­ży­ła wte­dy pra­ca, któ­ra zawie­ra­ła w sobie nazwę Wroc­law Air­port. Jak tłu­ma­czo­no, cho­dzi­ło o wybra­nie krót­kie­go, jasne­go i kla­row­ne­go prze­ka­zu.

For­mal­nie Miko­łaj Koper­nik nadal jest jed­nak patro­nem wro­cław­skie­go lot­ni­ska. Jego ofi­cjal­na nazwa to Port Lot­ni­czy im. Miko­ła­ja Koper­ni­ka. I ta peł­na nazwa poja­wia się m.in. w fol­de­rach i doku­men­tach doty­czą­cych lot­ni­ska.

Miko­ła­ja Koper­ni­ka upa­mięt­nia też insta­la­cja autor­stwa wro­cław­skie­go arty­sty Pio­tra Jędrze­jew­skie­go, usta­wio­na przed ter­mi­na­lem, któ­ra zresz­tą nosi tytuł „Coper­ni­cus”. Jej kon­struk­cja nawią­zu­je do helio­cen­trycz­nej teo­rii wybit­ne­go astro­no­ma z War­mii.

Centrum Nauki Kopernik w Warszawie

Cen­trum Nauki Koper­nik to nie muzeum. Tu nie ma gablot ani prze­wod­ni­ków. To prze­strzeń, któ­ra inspi­ru­je do obser­wa­cji, doświad­cza­nia, zada­wa­nia pytań i poszu­ki­wa­nia odpo­wie­dzi.

W nazwa­nej na cześć słyn­ne­go pol­skie­go astro­no­ma z War­mii insty­tu­cji zna­la­zły się set­ki inte­rak­tyw­nych eks­po­na­tów, któ­re dają szan­sę na samo­dziel­ne zgłę­bia­nie tajem­nic fizy­ki, bio­lo­gii, che­mii, astro­no­mii i innych dzie­dzin. Pla­ców­ka jest pew­ne­go rodza­ju labo­ra­to­rium, któ­re zachę­ca do pro­wa­dze­nia doświad­czeń na wła­sną rękę.

Pomysł stwo­rze­nia Cen­trum Nauki Koper­nik zro­dził się w gło­wie pro­fe­so­ra fizy­ki, zna­ne­go popu­la­ry­za­to­ra nauki — Łuka­sza Tur­skie­go. Pierw­sze pra­ce nad pro­jek­tem roz­po­czę­ły się w poło­wie 2004 roku. Cen­trum Nauki Koper­nik roz­po­czę­ło dzia­łal­ność w 2010 roku.

Jest to naj­więk­sze cen­trum nauki w Pol­sce oraz jed­no z naj­więk­szych w tej czę­ści Euro­py.

W pla­ne­ta­rium Nie­bo Koper­ni­ka, któ­re jest czę­ścią Cen­trum Nauki Koper­nik, moż­na obej­rzeć film, któ­ry wyja­śnia, czym był „prze­wrót koper­ni­kań­ski” i jakiej rewo­lu­cji w nauce może­my się jesz­cze spo­dzie­wać.

A jak wyglą­da Cen­trum Nauki Koper­nik od środ­ka, poka­zu­je na swo­im kana­le YouTu­be Wprost.

Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk (CAMK)

Cen­trum Astro­no­micz­ne jest wio­dą­cym pol­skim insty­tu­tem nauko­wym w zakre­sie astro­no­mii i astro­fi­zy­ki. W obec­nym kształ­cie ist­nie­je od 1978 roku w War­sza­wie. Pro­wa­dzo­ne są tu bada­nia obser­wa­cyj­ne i teo­re­tycz­ne w zakre­sie astro­fi­zy­ki gwiazd, ukła­dów gwiazd i mate­rii wokół­gwiaz­do­wej, fizy­ki mate­rii gęstej, pro­ce­sów fizycz­nych wokół gwiazd neu­tro­no­wych i czar­nych dziur, kosmo­lo­gii, poszu­ki­wa­nia poza­sło­necz­nych ukła­dów pla­ne­tar­nych oraz reje­stra­cji fal gra­wi­ta­cyj­nych.

Co cie­ka­we, na środ­ku pusty­ni Ata­ka­ma, w naj­lep­szym miej­scu do pro­wa­dze­nia naziem­nych obser­wa­cji gwiazd, znaj­du­je się Obser­wa­to­rium Cer­ro Arma­zo­nes (OCA), któ­re zarzą­dza­ne jest przez Cen­trum Astro­no­micz­ne. Doce­lo­wo sześć nowo­cze­snych tele­sko­pów poło­żo­nych na wyso­ko­ści 2817 m n.p.m., z ponad 340 bez­chmur­ny­mi noca­mi w cią­gu roku i z dosko­na­le sta­bil­ną atmos­fe­rą, ma pozwo­lić ska­li­bro­wać kosmicz­ną ska­lę odle­gło­ści. Wła­śnie ten pro­blem jest głów­nym tema­tem mię­dzy­na­ro­do­we­go Pro­jek­tu Arau­ca­ria, któ­re­mu prze­wod­ni­czy pro­fe­sor Grze­gorz Pie­trzyń­ski, kie­row­nik OCA. Dzię­ki pla­ców­ce w Chi­le będzie moż­na obser­wo­wać obiek­ty odda­lo­ne o miliar­dy lat świetl­nych. Przy­po­mi­na tak­że, że wszech­świat wciąż się roz­sze­rza, przez co wyma­ga cią­głych badań. 

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Uni­wer­sy­tet Miko­ła­ja Koper­ni­ka w Toru­niu powstał w 1945 roku, a pierw­sze zaję­cia odby­ły się już w paź­dzier­ni­ku tego same­go roku. Począt­ko­wo toruń­ską uczel­nię two­rzy­ło zale­d­wie kil­ka wydzia­łów zlo­ka­li­zo­wa­nych w róż­nych budyn­kach np. na toruń­skiej sta­rów­ce. Z bie­giem lat uni­wer­sy­tet się roz­ra­stał i roz­wi­jał. 

Dziś UMK kształ­ci obec­nie bli­sko 20 tysię­cy stu­den­tów, dok­to­ran­tów i słu­cha­czy stu­diów pody­plo­mo­wych, zatrud­nia pra­wie 4400 pra­cow­ni­ków, w tym 2364 nauczy­cie­li aka­de­mic­kich. Ofer­ta stu­diów obej­mu­je ponad 100 kie­run­ków na 16 wydzia­łach.

Od 2004 roku czę­ścią UMK jest Aka­de­mia Medycz­na w Byd­gosz­czy, two­rząc w ten spo­sób Col­le­gium Medi­cum Uni­wer­sy­te­tu Miko­ła­ja Koper­ni­ka. Jed­nost­ka nauko­wa pro­wa­dzi sta­cję badaw­czą na Spits­ber­ge­nie, gdzie odby­ło się dotych­czas ponad pięć­dzie­siąt wypraw nauko­wych. Udział w nich bio­rą zarów­no naukow­cy, dok­to­ran­ci, jak i stu­den­ci.

UMK, jako jedy­ny uni­wer­sy­tet z Pol­ski i jako jed­na z dzie­się­ciu uczel­ni euro­pej­skich, jest człon­kiem Kon­sor­cjum Mło­dych Uni­wer­sy­te­tów dla Przy­szło­ści Euro­py (Young Uni­ver­si­ties for the Futu­re of Euro­pe – YUFE).

Do uczel­ni nale­ży też Obser­wa­to­rium Astro­no­micz­ne UMK w Piw­ni­cach, któ­re kształ­ci stu­den­tów Wydzia­łu Fizy­ki, Astro­no­mii i Infor­ma­ty­ki Sto­so­wa­nej. Umoż­li­wia ono pro­wa­dze­nie obser­wa­cji kosmo­su i przy­czy­nia się do popu­la­ry­za­cji wie­dzy o wszech­świe­cie.

UMK ma rów­nież swo­je Liceum Ogól­no­kształ­cą­ce zlo­ka­li­zo­wa­ne na Cheł­miń­skim Przed­mie­ściu w Toru­niu. Jest to miej­sce, gdzie wybit­nie uzdol­nio­na mło­dzież roz­wi­ja swo­je umie­jęt­no­ści, mając zaję­cia z wykła­dow­ca­mi pra­cu­ją­cy­mi na uni­wer­sy­te­cie.

Co roku na UMK oby­wa­ją się dzie­siąt­ki kon­fe­ren­cji, sym­po­zjów i semi­na­riów z mię­dzy­na­ro­do­wym gro­nem naukow­ców.

Książnica Kopernikańska

Książ­ni­ca Koper­ni­kań­ska to jed­na z naj­waż­niej­szych i naj­więk­szych biblio­tek w pół­noc­nej Pol­sce. Mie­ści się w Toru­niu. Powsta­ła w 1923 roku pod nazwą Książ­ni­ca Miej­ska im. Miko­ła­ja Koper­ni­ka z połą­cze­nia zbio­rów — dwóch XVI-wiecz­nych (Gim­na­zjum Aka­de­mic­kie­go w Toru­niu i Rady Mia­sta Toru­nia) oraz dwóch XIX-wiecz­nych (Towa­rzy­stwa Nauko­we­go w Toru­niu oraz nie­miec­kie­go towa­rzy­stwa Coper­ni­cus-Vere­in für Kunst und Wis­sen­schaft). Dziś to biblio­te­ka woje­wódz­ka.

Książ­ni­ca posia­da naj­więk­szy zbiór daw­nych dru­ków toruń­skich od XVI w. (w tym wyjąt­ko­wy zbiór dru­ków ulot­nych) z naj­star­szym trak­ta­tem Era­zma Glic­ne­ra — pierw­szą książ­ką wydru­ko­wa­ną w Toru­niu w 1569 roku i sta­ran­nie uzu­peł­nia­ne zbio­ry „coper­ni­ca­nów”, z kolej­ny­mi wyda­nia­mi dzieł Miko­ła­ja Koper­ni­ka „De revo­lu­tio­ni­bus…” (w tym 3 naj­star­sze wyda­nia norym­ber­skie w 1543 roku), kolek­cją glo­bu­sów, zbio­ra­mi kar­to­gra­ficz­ny­mi, cie­ka­wy­mi pozy­cja­mi z zakre­su mate­ma­ty­ki i astro­no­mii.

Fabryka cukiernicza Kopernik

Naj­star­sza w Pol­sce i jed­na z naj­star­szych w Euro­pie fabryk cukier­ni­czych zosta­ła zało­żo­na w 1763 roku w Toru­niu przez Johan­na Weese­go. To „Koper­nik, któ­ry wypie­ka róż­ne rodza­je pier­ni­ków: pier­ni­ki w cze­ko­la­dzie, pier­ni­ki nadzie­wa­ne w cze­ko­la­dzie, pier­ni­ki gla­zu­ro­wa­ne, pier­ni­ki nadzie­wa­ne gla­zu­ro­wa­ne. Do naj­po­pu­lar­niej­szych nale­żą zapew­ne pier­ni­ki w cze­ko­la­dzie o nazwie „Kata­rzyn­ki”.

Na prze­strze­ni wie­ków toruń­ska fabry­ka prze­trwa­ła tak­że II Woj­nę Świa­to­wą, pod­czas któ­rej budyn­ki zosta­ły znisz­czo­ne a urzą­dze­nia wywie­zio­ne do Nie­miec. Naj­waż­niej­sze było jed­nak to, że recep­tu­ry i meto­dy wypie­ku prze­trwa­ły pró­bę cza­su. Po latach PRL‑u w 1991 roku powsta­ła spół­ka Fabry­ka Cukier­ni­cza Koper­nik S.A., a akcjo­na­riu­sza­mi sta­li się pra­cow­ni­cy.

„Toruń­skie Pier­ni­ki” to mar­ka, któ­ra znaj­du­je się na 19. miej­scu w Pol­sce pod wzglę­dem roz­po­zna­wal­no­ści u kon­su­men­ta. Wli­czo­ne są w to wszyst­kie mar­ki wszyst­kich branż.

Naj­star­szy zna­ny nam zapi­sa­ny prze­pis na pier­ni­ka toruń­skie­go pocho­dzi z 1725 roku. Co cie­ka­we nie zna­lazł się on jed­nak z księ­dze kuchar­skiej, a w popu­lar­nym medycz­nym kom­pen­dium „Com­pen­dium medi­cum auc­tum”. Wszyst­ko przez lecz­ni­cze wła­ści­wo­ści przy­praw, któ­rych doda­wa­no do cia­sta. Takie pier­ni­ki znał zapew­ne Miko­łaj Koper­nik.

Pier­nik to nie tyl­ko sło­dycz, któ­ra naj­pierw moż­na było kupić w apte­ce. W daw­nych wie­kach był zarów­no zaką­ską do wód­ki: „Kto nie pija gorzał­ki i od niej umy­ka, ten nie godzien słod­kie­go kosz­to­wać pier­ni­ka”). Wyko­rzy­sty­wa­no go też jako suchar woj­sko­wy, któ­ry moż­na było prze­cho­wy­wać przez dłu­gi czas dzię­ki kon­ser­wu­ją­cym wła­ści­wo­ściom mio­du i przy­praw.

Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych UJ

Cen­trum Koper­ni­ka Badań Inter­dy­scy­pli­nar­nych jest poza­wy­dzia­ło­wą jed­nost­ką Uni­wer­sy­te­tu Jagiel­loń­skie­go i Uni­wer­sy­te­tu Papie­skie­go Jana Paw­ła II w Kra­ko­wie. Reali­zu­je dzia­łal­ność nauko­wą i popu­lar­no­nau­ko­wą. Dzia­ła od 2008 roku.

Cen­trum Koper­ni­ka Badań Inter­dy­scy­pli­nar­nych pro­wa­dzi bada­nia nauko­we na pogra­ni­czu nauk empi­rycz­nych, filo­zo­fii i teo­lo­gii, wyda­je książ­ki nauko­we, uru­cho­mi­ło pierw­szą pol­ską plat­for­mę z dar­mo­wy­mi kur­sa­mi onli­ne Coper­ni­cus Col­le­ge, orga­ni­zu­je Coper­ni­cus Festi­val, stwo­rzy księ­gar­nio-kawiar­nię De Revo­lu­tio­ni­bus, czy cho­ciaż­by pro­wa­dzi cykl spo­tkań ze świa­to­wej sła­wy myśli­cie­la­mi zaty­tu­ło­wa­ny „Wiel­kie Pyta­nia w Kra­ko­wie”.

Fun­da­cja Cen­trum Koper­ni­ka wspie­ra tę dzia­łal­ność, poprzez pozy­ski­wa­nie środ­ków i reali­za­cję wła­snych zadań nauko­wych i popu­lar­no­nau­ko­wych.

Europejski program Copernicus

Euro­pej­ski pro­gram Coper­ni­cus zapew­nia miesz­kań­com Euro­py wie­dzę o aktu­al­nym sta­nie pla­ne­ty i zmia­nach na Zie­mi. Jest jed­no­cze­śnie gwa­ran­cją nasze­go bez­pie­czeń­stwa oraz wyra­zem tro­ski o ziem­ski glob.

Coper­ni­cus opie­ra się na solid­nej bazie nauko­wej i dzie­się­cio­le­ciach inwe­sty­cji w bada­nia i roz­wój tech­no­lo­gicz­ny. Pro­gram ten sym­bo­li­zu­je euro­pej­ską współ­pra­cę stra­te­gicz­ną w dzie­dzi­nie badań kosmicz­nych i roz­wo­ju prze­my­słu.

Dane Pro­gra­mu Coper­ni­cus są zbie­ra­ne z róż­nych płasz­czyzn: kosmicz­nej, ziem­skiej, mor­skiej i powietrz­nej. Infor­ma­cje czer­pie się głów­nie za pomo­cą nale­żą­cych do UE dedy­ko­wa­nych sate­li­tów Sen­ti­nel oraz w opar­ciu o ist­nie­ją­cą infra­struk­tu­rę kosmicz­ną, czy­li sate­li­ty obsłu­gi­wa­ne przez Euro­pej­ską Agen­cję Kosmicz­ną, Euro­pej­ską Orga­ni­za­cję Eks­plo­ata­cji Sate­li­tów Mete­oro­lo­gicz­nych, pań­stwa człon­kow­skie oraz pań­stwa trze­cie.

Każ­de­go dnia sate­li­ty Sen­ti­nel, wcho­dzą­ce w skład pro­gra­mu Coper­ni­cus dostar­cza­ją 16 tera­baj­tów danych. Są one waż­ne dla moni­to­ro­wa­nia aktyw­no­ści czło­wie­ka jak rów­nież kata­strof natu­ral­nych i ich wpły­wu na mia­sta, regio­ny czy całe pań­stwa.

„Oko Euro­py na Zie­mię” – to jed­no z okre­śleń, któ­rym opi­su­je się Pro­gram Coper­ni­cus. A jak dzia­ła? Zobacz na fil­mie EU Defen­ce and Spa­ce.

Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika

To naj­star­sze pol­skie sto­wa­rzy­sze­nie przy­rod­ni­cze, zało­żo­ne 17 stycz­nia 1875 we Lwo­wie. Zało­ży­cie­le chcie­li uczcić w ten spo­sób 400-lecie uro­dzin Miko­ła­ja Koper­ni­ka, któ­re przy­pa­da­ło w 1873. Od 1876 roku roz­po­czę­ło wyda­wa­nie cza­so­pi­sma „Kosmos”. Po odzy­ska­niu nie­pod­le­gło­ści w 1918 roku, zwięk­szo­no dzia­łal­ność na rzecz popu­la­ry­za­cji nauk przy­rod­ni­czych wśród spo­łe­czeń­stwa.

PTPK ma obec­nie czte­ry oddzia­ły – kra­kow­ski, szcze­ciń­ski, lubel­ski, rze­szow­ski oraz trzy sek­cje. To Sek­cja Spe­le­olo­gicz­na, Sek­cja Dydak­ty­ki Bio­lo­gii i Sek­cja Nauk o Czło­wie­ku. Jak opi­su­je PTPK, dzia­ła­ją­ca obec­nie Sek­cja Dydak­ty­ki Bio­lo­gii ma na celu zazna­ja­mia­nie bio­lo­gów z pro­ble­ma­mi dydak­ty­ki bio­lo­gii, a tak­że ini­cjo­wa­nie badań w tym zakre­sie. Sek­cja ta orga­ni­zu­je Ogól­no­pol­skie Kon­fe­ren­cje Dydak­ty­ki Bio­lo­gii. Z kolei Sek­cja Spe­le­olo­gicz­na orga­ni­zu­je corocz­ne sym­po­zja spe­le­olo­gicz­ne. Człon­ko­wie powo­ła­nej w roku 2010 Sek­cji Nauk o Czło­wie­ku (Sek­cji Bio­lo­gii Czło­wie­ka) roz­wi­ja­ją inter­dy­scy­pli­nar­ną aktyw­ność nauko­wą i popu­la­ry­za­tor­ską.

Fundacja Astronomii Polskiej im. Mikołaja Kopernika

Fun­da­cja Astro­no­mii Pol­skiej, któ­rej patro­nu­je Miko­łaj Koper­nik, powsta­ła w 1990 roku. Jej dzia­łal­ność pole­ga m.in. na finan­so­wa­niu prac badaw­czych, jed­no­cze­niu śro­do­wi­ska nauko­we­go, roz­po­wszech­nia­niu

Fun­da­cja aktyw­nie anga­żu­je się w pro­mo­cję nauki, wyda­jąc Acta Astro­no­mi­ca – pol­ski kwar­tal­nik nauko­wy, zało­żo­ny w 1925 przez Tade­usza Bana­chie­wi­cza. Do jej dzia­łal­no­ści moż­na zali­czyć tak­że wspar­cie budo­wy instru­men­tów do obser­wa­cji bły­sków gam­ma przez zespół prof. Lecha Man­kie­wi­cza, a tak­że orga­ni­za­cję kon­fe­ren­cji i olim­piad dla wybit­nych stu­den­tów.

Kopernik Observatory & Science Center

Obser­wa­to­rium astro­no­micz­ne w Vestal w USA, otwar­te 16 czerw­ca 1974 roku przez Koper­nik Socie­ty of Bro­ome Coun­ty z oka­zji przy­pa­da­ją­cej w 1973 roku 500. rocz­ni­cy uro­dzin Miko­ła­ja Koper­ni­ka. Obser­wa­to­rium pro­wa­dzi poka­zy obser­wa­cji astro­no­micz­nych i inne bada­nia nauko­we, w któ­rych bio­rą udział nauczy­cie­le z ucznia­mi. To jed­no z naj­le­piej wypo­sa­żo­nych obser­wa­to­riów publicz­nych w pół­noc­no-wschod­nich Sta­nach Zjed­no­czo­nych.

Akademia Kopernikańska*

Aka­de­mia Koper­ni­kań­ska zosta­ła powo­ła­na 1 wrze­śnia 2022 roku jako pomnik na 550. rocz­ni­cę uro­dzin Miko­ła­ja Koper­ni­ka. Jej głów­nym zada­niem jest reali­za­cja Naro­do­we­go Pro­gra­mu Koper­ni­kań­skie­go. Sku­pia wie­lu nobli­stów ze Sta­nów Zjed­no­czo­nych, ze Szwaj­ca­rii, z Kana­dy. Sku­pia choć­by sze­fów agen­cji kosmicz­nych czy wice­sze­fów agen­cji kosmicz­nych z Japo­nii i innych kra­jów, naukow­ców z całe­go świa­ta.

Aka­de­mia zbu­do­wa­na zosta­ła na pię­ciu fila­rach, któ­re odpo­wia­da­ją obsza­rom zain­te­re­so­wań Miko­ła­ja Koper­ni­ka. Na tej pod­sta­wie stwo­rzo­no kil­ka izb Aka­de­mii, do któ­rych nale­żą: astro­no­mia, eko­no­mia, pra­wo, medy­cy­na oraz teo­lo­gia i filo­zo­fia.

Poza finan­so­wa­niem badań nauko­wych insty­tu­cja ta ma się zaj­mo­wać przy­go­to­wy­wa­niem kon­fe­ren­cji, sym­po­zjów i semi­na­riów oraz współ­pra­cą mię­dzy­na­ro­do­wą.

Szkoła Główna Mikołaja Kopernika*

Szko­ła Głów­na Miko­ła­ja Koper­ni­ka jest uczel­nią publicz­ną, któ­rą powsta­ła w War­sza­wie 1 mar­ca 2023, przed obcho­da­mi 550. rocz­ni­cy uro­dzin wiel­kie­go astro­no­ma z War­mii. Celem SGMK jest stwo­rze­nie miej­sca do edu­ka­cji w dzie­dzi­nach nauko­wych, któ­rym odda­ny był Miko­łaj Koper­nik, na pozio­mie mię­dzy­na­ro­do­wej współ­pra­cy.

Głów­ną misją uczel­ni jest kształ­ce­nie nowych bada­czy i pro­wa­dze­nie badań oraz prac roz­wo­jo­wych poprzez inte­gra­cję pię­ciu kole­giów: Astro­no­mii i Nauk Przy­rod­ni­czych w Toru­niu, Nauk Medycz­nych w Olsz­ty­nie, Nauko Eko­no­micz­nych i Zarzą­dza­nia w War­sza­wie, Filo­zo­fii i Teo­lo­gii w Kra­ko­wie oraz Nauk Praw­nych w Lubli­nie.

Radą Nauko­wą SGMK jest Pre­zy­dium Aka­de­mii Koper­ni­kań­skiej, któ­rej człon­ka­mi i wykła­dow­ca­mi są m.in. lau­re­aci Nagro­dy Nobla oraz pre­ze­si czo­ło­wych ban­ków cen­tral­nych na świe­cie.

* W lip­cu 2024 roku do rzą­do­we­go wyka­zu prac legi­sla­cyj­nych tra­fił pro­jekt usta­wy doty­czą­cej likwi­da­cji Aka­de­mii Koper­ni­kań­skiej i Szko­ły Głów­nej Miko­ła­ja Koper­ni­ka. Decy­zja na temat przy­szło­ści insty­tu­cji jesz­cze nie zapa­dła.