Naj­star­sza pol­ska mapa nie­ba. Ilu­stra­cja do dzie­ła Pha­eno­me­na albo wyraz zna­ków nie­bie­skich Jana Kocha­now­skie­go. Drze­wo­ryt, Pol­ska, XVI w.

Wyjąt­ko­wa mapa pół­noc­nej pół­ku­li nie­ba, uję­ta w for­mie koła podzie­lo­ne­go na 12 sek­to­rów, z podział­ką po obwo­dzie co 30˚. To naj­star­sza zna­na pol­ska mapa nie­ba, sta­no­wią­ca ilu­stra­cję do dzie­ła Jana Kocha­now­skie­go – Pha­eno­me­na albo wyraz zna­ków nie­bie­skich, będą­ce­go poetyc­kim prze­kła­dem tek­stu Ara­to­sa z Soloi.

Na mapie zazna­czo­ne zosta­ły klu­czo­we krę­gi nie­ba: bie­gu­no­wy, rów­ni­ko­wy, zwrot­ni­ko­wy oraz eklip­ty­ka – z prze­su­nię­ciem typo­wym dla sze­ro­ko­ści geo­gra­ficz­nej Kra­ko­wa. Zodia­kal­ny pier­ścień two­rzy zewnętrz­ną gra­ni­cę mapy, na któ­rej roz­miesz­czo­no dwa­na­ście sym­bo­licz­nych przed­sta­wień zna­ków Zodia­ku.

W cen­tral­nej czę­ści wid­nie­ją figu­ry pozo­sta­łych gwiaz­do­zbio­rów pół­noc­ne­go nie­ba – przed­sta­wio­ne w dwóch sty­lach. Część z nich to kla­sycz­ne posta­cie mito­lo­gicz­ne (jak Per­se­usz), inne uka­za­ne są w kostiu­mach epo­ki: przy­kła­do­wo Cefe­usz nosi wyso­ką futrza­ną czap­kę i krót­ki kaftan, co nada­je mapie ory­gi­nal­ny, nie­mal teatral­ny cha­rak­ter.

Mapa ta jest nie tyl­ko cen­nym zabyt­kiem histo­rii astro­no­mii i dru­kar­stwa, ale rów­nież świa­dec­twem łącze­nia wie­dzy nauko­wej z lite­ra­tu­rą i sztu­ką w pol­skim rene­san­sie.

Od 1948 roku znaj­du­je się w zbio­rach Muzeum Miko­ła­ja Koper­ni­ka we From­bor­ku, gdzie do dziś sta­no­wi jeden z naj­waż­niej­szych eks­po­na­tów zwią­za­nych z histo­rią astro­no­mii.

Kra­ków
Papier, drze­wo­ryt
Wys. 28,4 cm, szer. 29,4 cm