Koper­nik nie tyl­ko zmie­nił obli­cze wszech­świa­ta, ale z powo­dze­niem zmie­nia też cha­rak­ter miast i mia­ste­czek. Sta­je się boha­te­rem mura­li. Zwłasz­cza z oka­zji obcho­dów 550. uro­dzin astro­no­ma, jego twarz poja­wi­ła się w miej­scach, gdzie szcze­gól­nie się odzna­czył.

Nic tak nie odmie­nia sza­rych miast jak sztu­ka ulicz­na, któ­ra nie boi się duże­go for­ma­tu. Nic też tak nie przy­cią­ga wzro­ku jak cie­ka­wy mural. Ostat­nio poja­wia­ją się niczym grzy­by po desz­czu – na sta­rych budyn­kach, ścia­nach szkół i nowo­cze­snych ele­wa­cjach. I doda­ją kli­ma­tu miej­scom, w któ­rych się poja­wia­ją.

W Pol­sce moda na tego rodza­ju stre­et art poja­wi­ła się wraz z okre­sem wiel­kie­go boomu miesz­ka­nio­we­go, w cza­sach PRL‑u. Wte­dy ścien­ne rysun­ki peł­ni­ły jed­nak inną funk­cję niż obec­nie. Nie­rzad­ko były wyko­rzy­sty­wa­ne do prze­my­ce­nia rzą­do­wej ide­olo­gii czy reklam pań­stwo­wych przed­się­biorstw. Dziś peł­nią licz­ne role — od uczcze­nia histo­rycz­nych wyda­rzeń, miejsc i osób, przez sze­rze­nia spo­łecz­nych po funk­cje czy­sto użyt­ko­we. Mają popra­wiać este­ty­kę i nadać cha­rak­te­ru dane­mu miej­scu. 

Sto­li­cą stre­et artu, bo tak też nazy­wa się mura­le, moż­na nazwać Łódź. Znaj­du­je się tam ponad 150 dzieł sztu­ki, a do naj­bar­dziej zna­nych moż­na zali­czyć „Mada­me Chic­ken” (autor­stwa duetu Etam Cru), prze­sta­wia­ją­cy star­szą kobie­tę obej­mu­ją­cą kurę. Zna­ny jest tam rów­nież mural Rubin­ste­ina, przed­sta­wia­ją­cy słyn­ne­go pia­ni­stę. Nie ma nato­miast mura­lu przed­sta­wia­ją­ce­go Miko­ła­ja Koper­ni­ka, któ­ry ostat­nio – z oka­zji jego 550. uro­dzin i 480. rocz­ni­cy śmier­ci – stał się boha­te­rem wie­lu malo­wi­deł ścien­nych. Może gdy­by nie Rok Koper­ni­kań­ski w 2023 roku, astro­nom nie miał­by tak licz­nych miej­skich gale­rii? Bo wcze­śniej­sze „pra­ce ścien­ne” rów­nież powsta­ły z oka­zji 500. uro­dzin astro­no­ma w 1973 roku. Cho­ciaż nie wszyst­kie.

Murale Kopernika na Warmii i Mazurach

Świę­to­wa­nie Roku Koper­ni­kań­skie­go szło peł­ną parą. W mura­le wcią­gnął się nawet urząd mar­szał­ko­wi. Z jego ini­cja­ty­wy powsta­ło pięć mura­li w pię­ciu mia­stach na Szla­ku Koper­ni­kow­skim na War­mii i Mazu­rach. Mura­le zapro­jek­to­wa­li pol­scy arty­ści, któ­rzy przed­sta­wi­li naj­bar­dziej zna­ne­go miesz­kań­ca War­mii jako wybit­ne­go czło­wie­ka rene­san­su reali­zu­ją­ce­go się w wie­lu dzie­dzi­nach nauki.

We From­bor­ku, gdzie Koper­nik miesz­kał naj­dłu­żej, mural zna­lazł się przy ul. Por­to­wej na budyn­ku przy pro­me­na­dzie wio­dą­cej w stro­nę molo. To Koper­nik przed­sta­wio­ny jako medyk z kon­wa­lią w dło­ni i astro­nom. Autor­ką pro­jek­tu jest Doro­ta Pie­cho­ciń­ska z wykształ­ce­nia archi­tekt­ka, a z wybo­ru ilu­stra­tor­ka.

W Pie­nięż­nie mural znaj­du­je się na ścia­nie Szko­ły Pod­sta­wo­wej przy ul. Ornec­kiej 8. Został zapre­zen­to­wa­ny jako admi­ni­stra­tor dóbr kapi­tul­nych i astro­nom. Autor­ka pro­jek­tu to Wero­ni­ka Skier­ka, ilu­stra­tor­ka i gra­ficz­ka.

W Olsz­tyn­ku mural Koper­ni­ka moż­na zna­leźć przy ul. Mron­go­wiu­sza 4. Olsz­ty­nek jed­nak jest jed­nym z punk­tów Szla­ku Koper­ni­kań­skie­go. Nie posia­da histo­rycz­nych związ­ków z oso­bą słyn­ne­go astro­no­ma, ale to wła­śnie tu tury­stycz­na tra­sa odga­łę­zia się od głów­nej dro­gi z War­sza­wy do Gdań­ska, zagłę­bia­jąc się w malow­ni­czy kra­jo­braz War­mii. Tutej­szy mural nawią­zu­je do odby­wa­ją­ce­go się rok­rocz­nie w Olsz­tyn­ku Świę­ta Ziół. Malo­wi­dło wiel­ko­for­ma­to­we przed­sta­wia Koper­ni­ka w oto­cze­niu roślin, w szcze­gól­no­ści ziół lecz­ni­czych. Autor­ką jest ilu­stra­tor­ka i malar­ka Pola Augu­sty­no­wicz.

W Lidz­bar­ku War­miń­skim przy ul. Wyszyń­skie­go 18. Koper­nik został tu przed­sta­wio­ny jako medyk z sym­bo­lem medy­cy­ny Esku­la­pem. Stwo­rzy­ła go ilu­stra­tor­ka Iza­be­la Dudzik.

W Nowym Mie­ście Lubaw­skim przy ul. Grun­waldz­kiej 11, bez­po­śred­nio przy dro­dze kra­jo­wej nr 15. To Koper­nik eko­no­mi­sta. Auto­rem tego mura­la jest Patryk Har­dziej – ilu­stra­tor, pro­jek­tant gra­fik, twór­ca mura­li, autor ksią­żek z dzie­dzi­ny histo­rii zna­ków gra­ficz­nych.

Rów­nież z oka­zji Roku Koper­ni­kań­skie­go, mural powstał w Olsz­ty­nie – w mia­stecz­ku aka­de­mic­kim, Kor­to­wie, na ścia­nie domu stu­den­ta nr 2. Przed­sta­wia wyobra­że­nie naj­po­pu­lar­niej­sze­go pol­skie­go astro­no­ma jako obec­ne­go stu­den­ta Uni­wer­sy­te­tu War­miń­sko-Mazur­skie­go.

Na mura­lu Koper­ni­ka widzi­my w trzech odsło­nach: gdy rzu­ca lot­ka­mi, czy­ta i ma słu­chaw­ki na uszach.

Autor­ką mura­lu jest absol­went­ka wydzia­łu sztu­ki UWM, któ­ra pra­cu­je w admi­ni­stra­cji uczel­ni, Mał­go­rza­ta Śpie­wak.

W Olsz­ty­nie był jesz­cze jeden mural Koper­ni­ka w Olsz­ty­nie. Moż­na go było oglą­dać w przej­ściu pod­ziem­nym pod tora­mi mię­dzy cen­trum, a Zato­rzem. W 2019 roku wyre­mon­to­wa­no jed­nak tunel. Zama­lo­wa­no też wize­ru­nek astro­no­ma.

W Ługwał­dzie nie­da­le­ko Olsz­ty­na – wsi zało­żo­nej przez Koper­ni­ka, poja­wił się mural na przy­stan­ku auto­bu­so­wym. Na wia­tę nanie­śli go mło­dzi arty­ści z Pała­cu Mło­dzie­ży w Olsz­ty­nie.

— Koper­nik nawią­zu­je do sty­lu Andie­go War­ho­la. Może koja­rzyć się z dzie­łem, na któ­rym wid­nie­je twarz Mari­lyn Mon­roe. W naszym Koper­ni­ku jest jed­nak wię­cej impre­sjo­ni­zmu — mówi Dawid Gołę­biow­ski, nauczy­ciel rzeź­by i rysun­ku z Pała­cu Mło­dzie­ży w Olsz­ty­nie. — Koper­ni­ka nama­lo­wa­ła mło­dzież, któ­ra przy­cho­dzi do mnie na zaję­cia. To uzdol­nie­ni mło­dzi ludzie, któ­rzy mają chęć i zapał do pra­cy. W Ługwał­dzie wszyst­ko zro­bi­li sami, ja tyl­ko byłem przy nich i słu­ży­łem radą, gdy była taka potrze­ba.

Rów­nież mural z Miko­ła­jem Koper­ni­kiem powstał na budyn­ku Szko­ły Pod­sta­wo­wej w Liwie w gmi­nie Miłom­łyn. Wiel­ki efek­tow­ny mural został nama­lo­wa­ny w cią­gu kil­ku dni, w czerw­cu 2023 roku. Przed­sta­wia por­tret astro­no­ma, jaki zna­my z naj­słyn­niej­sze­go bank­no­tu o nomi­na­le 1000 zł z cza­sów PRL. Ten wize­ru­nek astro­no­ma został wów­czas stwo­rzo­ny przez pla­sty­ka Andrze­ja Heidri­cha.

Co cie­ka­we, Szko­ła Pod­sta­wo­wa w Liwie jest jed­ną z bli­sko 40 pla­có­wek oświa­to­wych w regio­nie, któ­rej patro­nu­je Miko­łaj Koper­nik.

Iła­wa rów­nież ma swój mural. Na murach „czer­wo­nej szko­ły”, czy­li Szko­ły Pod­sta­wo­wej nr 1 im. Miko­ła­ja Koper­ni­ka w Iła­wie wid­nie­je mural, na któ­rym astro­nom wio­słu­je i pusz­cza oko. Obraz nawią­zu­je do patro­na szko­ły i spor­tów wod­nych: wio­ślar­stwa i tria­th­lo­nu, któ­re funk­cjo­nu­ją w pla­ców­ce. Mural wyko­na­ła Iła­wian­ka Pau­li­na Ostrow­ska, a pro­jekt powstał wedle pomy­słów uczniów: Mag­dy Fafiń­skiej i Samu­ela.

Murale Kopernika w Toruniu

Toruń, w któ­rym Miko­łaj Koper­nik uro­dził się i gdzie dora­stał, rów­nież świę­to­wał mura­la­mi Rok Koper­ni­kań­ski.

Koper­nik poja­wił się na jed­nej ze ścian Spe­cja­li­stycz­ne­go Szpi­ta­la Miej­skie­go w Toru­niu przy ul. Bato­re­go. Mural powstał z oka­zji 550. rocz­ni­cy uro­dzin słyn­ne­go astro­no­ma. Zaty­tu­ło­wa­ny „Syn­te­za nauk Koper­ni­ka” autor­stwa Jaku­ba Bro­dzi­ka. Mural ozdo­bił połu­dnio­wą ele­wa­cję pod­jaz­du dla kare­tek.

Aż czte­ry mura­le inspi­ro­wa­ne Miko­ła­jem Koper­ni­kiem ozdo­bi­ły kory­tarz wio­dą­cy na patio zabyt­ko­wej kamie­ni­cy przy ul. Mic­kie­wi­cza 124. Zapro­jek­to­wa­li je arty­ści z Wydzia­łu Sztuk Pięk­nych bio­rą­cy udział w kon­kur­sie „Miko­łaj Koper­nik — Bun­tow­nik z wybo­ru”.

W 2023 roku poja­wił się też mural na ścia­nie wie­żow­ca przy ul. Sulec­kie­go 2 w Toru­niu. To pra­ca autor­stwa Andrze­ja Popro­stu (Mar­cin Gręź­li­kow­ski). Mural jest ogrom­ny i zaj­mu­ję całą ścia­nę z budyn­ku. Widać go dobrze nawet z dale­ka. Popar­to­wy i lek­ko komik­so­wy styl jest miłą odskocz­ną od kla­sycz­ne­go wize­run­ku Koper­ni­ka, któ­ry wszy­scy zna­my. Miesz­kań­cy Toru­nia jed­nak mają zagwozd­kę: boha­ter przed­sta­wio­ny na mura­lu nie przy­po­mi­na Koper­ni­ka, ani z twa­rzy, ani tym bar­dziej z nagie­go i umię­śnio­ne­go tor­su.

Nie­opo­dal na wschod­nim szczy­cie wie­żow­ca przy Szo­sie Lubic­kiej 170 mural przed­sta­wia Miko­ła­ja Koper­ni­ka w towa­rzy­stwie psz­czół. To zesta­wie­nie nie jest przy­pad­ko­we. Owa­dy nawią­zu­ją do prze­szło­ści. Na tere­nie dzi­siej­szych blo­ków znaj­do­wa­ły się pola lnu.

Ten mural to zwy­cię­ski pro­jekt budże­tu oby­wa­tel­skie­go. Powstał w 2018 roku.

Jed­nym z cie­kaw­szych mura­li w Toru­niu jest „Jurij Gaga­rin nad Toru­niem”. Znaj­du­je się on na osie­dlu Bie­la­ny, przy ul. Gaga­ri­na. Przed­sta­wio­na histo­ria skła­da się z dwóch czę­ści (na zachod­niej oraz wschod­niej ścia­nie szczy­to­wej jed­ne­go z naj­dłuż­szych blo­ków w Toru­niu).

- Na pierw­szym mura­lu widzi­my kamie­ni­ce przy Ryn­ku Sta­ro­miej­skim. Wśród nich, co waż­ne dla wymo­wy tego dzie­ła, jest rów­nież słyn­na Kamie­ni­ca pod Gwiaz­dą i odwró­co­ny ple­ca­mi pomnik Miko­ła­ja Koper­ni­ka. Uwa­gę obser­wa­to­ra przy­ku­wa jed­nak roz­gwież­dżo­ne nie­bo, na któ­rym widać pędzą­cy ku Toru­nio­wi jed­no­oso­bo­wy radziec­ki sta­tek kosmicz­ny Wostok 1. To ten sam sta­tek, któ­rym Jurij Gaga­rin wystar­to­wał ze sta­cji w Baj­ko­nu­rze 12 kwiet­nia 1961 r., o godz. 6.07, by nie­speł­na dwie godzi­ny póź­niej wylą­do­wać nie­opo­dal Sara­to­wa. Tej podró­ży towa­rzy­szy jed­nak zupeł­nie inna misja… — czy­ta­my na por­ta­lu kopernikański.torun.pl. — Na dru­gim z mura­li widzi­my już same­go Juri­ja Gaga­ri­na, któ­ry niczym samo­lot zaczy­na wzno­sić się nad mia­stem. Gaga­rin uśmie­cha się rezo­lut­nie, co może budzić uza­sad­nio­ne podej­rze­nia. W ręce radziec­kie­go astro­nau­ty znaj­du­je się bowiem zło­ta gwiaz­da, skra­dzio­na bez wąt­pie­nia z toruń­skiej Kamie­ni­cy pod Gwiaz­dą. Lot Wosto­ka z pierw­sze­go mura­lu miał zatem kon­kret­ny cel i nie było nim bynaj­mniej pod­bi­cie kosmo­su. Tej jaw­nej gra­bie­ży przy­glą­da się zasko­czo­ny Koper­nik, któ­ry jest cał­ko­wi­cie bez­rad­ny. Bez­czel­ny zło­dziej Gaga­rin salu­tu­je mu na poże­gna­nie i odla­tu­je w nie­zna­nym niko­mu kie­run­ku…

Autor­ką obu mura­li jest Sara Tom­czyk. Mura­le powsta­ły w 2018 roku.

Murale Kopernika w Grudziądzu

Miko­łaj Koper­nik bywał w Gru­dzią­dzu, a nawet zapre­zen­to­wał tu swo­ją do dziś zna­ną teo­rię mone­tar­ną. Dla­te­go z oka­zji Roku Koper­ni­kań­skie­go i tu powstał mural z Koper­ni­kiem w roli głów­nej. Inspi­ro­wa­ny jest obra­zem Jana Matej­ki.

- Na naszym mura­lu spo­ty­ka się wize­ru­nek Koper­ni­ka zaczerp­nię­ty z obra­zu Matej­ki „Roz­mo­wa z Bogiem” z frag­men­tem histo­rycz­nej zabu­do­wy nasze­go mia­sta, nie­ist­nie­ją­cą Bra­mą Toruń­ską. W tle, na nie­bie umiesz­czo­no wspo­mnie­nie prze­ło­mo­we­go dzie­ła w dzie­jach ludz­ko­ści, czy­li układ helio­cen­trycz­ny — koper­ni­kań­ski — wyja­śnia na łamach lokal­nych mediów Mał­go­rza­ta Ambro­sius-Okoń­ska, pre­zes Gru­dziądz­kie­go Towa­rzy­stwa Kul­tu­ry.

Autor­ką pro­jek­tu mura­lu jest Mag­da­le­na Bier­nat. Wyko­na­nie powie­rzo­no Mar­ko­wi Fijał­kow­skie­mu, zna­ne­mu gru­dziądz­kie­mu arty­ście i nauczy­cie­lo­wi.

Wiel­ko­for­ma­to­we malo­wi­dło znaj­du­je się na ścia­nie kamie­ni­cy przy pl. Miło­śni­ków Astro­no­mii przed pomni­kiem Koper­ni­ka w Gru­dzią­dzu.

Rów­nież na murach gru­dziądz­kiej budow­lan­ki poja­wił się patron szko­ły, Miko­łaj Koper­nik. Postać legen­dar­ne­go astro­no­ma i eko­no­ma wyko­na­na zosta­ła w for­mie mura­lu w 2024 roku, kie­dy przy­pa­da 50-lecie pla­ców­ki.

Mural Kopernika w Cieszynie

Rów­nież w Cze­skim Cie­szy­nie przy ul. Strzel­ni­czej poja­wił się mural Miko­ła­ja Koper­ni­ka. Moż­na go zoba­czyć dosłow­nie pięć­dzie­siąt metrów przed gra­ni­cą pol­sko-cze­ską. Też powstał z oka­zji jubi­le­uszu 550. rocz­ni­cy uro­dzin słyn­ne­go astro­no­ma. To, podob­nie jak w Gru­dzią­dzu, repli­ka wize­run­ku astro­no­ma z obra­zu Jana Matej­ki „Miko­łaj Koper­nik, czy­li roz­mo­wa z Bogiem”. Na nim nauko­wiec spo­glą­da w natchnie­niu w nie­bo, niczym w sce­nie obja­wie­nia. 

- Mat­ka Koper­ni­ka pocho­dzi­ła z toruń­skiej nie­miec­ko­ję­zycz­nej rodzi­ny miesz­czań­skiej, tym­cza­sem ojciec Jana Matej­ki był rodo­wi­tym Cze­chem, któ­ry prze­pro­wa­dził się do Kra­ko­wa z rodzin­nej miej­sco­wo­ści Roud­ni­ce koło Hrad­ca Králo­vé – mówi por­tal­pwi beskidzka24.pl Mariusz Chy­biorz, pre­zes zarzą­du Fun­da­cji Volens, któ­ra zaini­cjo­wa­ła powsta­nie por­ta­lu.

Twór­cą mura­lu jest Maciej Szy­mo­no­wicz – cenio­ny ilu­stra­tor, dizaj­ner, gra­fik, twór­ca okła­dek, pla­ka­tów, gier plan­szo­wych i mura­li. A to, jak arty­sta pra­co­wał nad mura­lem, poka­zu­je Głos — Gaze­ta Pola­ków w Repu­bli­ce Cze­skiej.

Mural Kopernika w Stargardzie

Mural z wize­run­kiem Koper­ni­ka poja­wił się rów­nież w Star­gar­dzie Gdań­skim. Też w 2023 roku.

W malo­wi­dle domi­nu­ją bar­wy w odcie­niach błę­ki­tu, nie­bie­skie­go, gra­na­tu, bie­li i żół­cie­ni wła­ści­wych dla wyobra­że­nia kosmo­su i krą­żą­cych w nim pla­net. Na mura­lu znaj­du­je się też naj­więk­sze fak­sy­mi­le astro­no­ma na świe­cie. Ma ok. pięć metrów dłu­go­ści. Zosta­ło odwzo­ro­wa­ne z ory­gi­nal­nych doku­men­tów pod­pi­sa­nych przez Koper­ni­ka. Na ścia­nie poja­wił się też herb Sta­ro­gar­du obo­wią­zu­ją­cy za życia auto­ra dzie­ła pt. „O obro­tach sfer nie­bie­skich”.

Mural Kopernika w Bolszewie

W jubi­le­uszo­we uro­czy­sto­ści 550. uro­dzin astro­no­ma moc­no zaan­ga­żo­wa­ła się rów­nież Szko­ła Pod­sta­wo­wa nr 1 w Bol­sze­wie, któ­rej Koper­nik jest patro­nem. Z tej oka­zji w pla­ców­ce na jed­nej z głów­nych ścian powstał wyjąt­ko­wy mural z jego podo­bi­zną. Autor­ką jest nauczy­ciel­ka pla­sty­ki, Marze­na Hazu­ka-Beraś. Mural to popier­sie astro­no­ma oto­czo­ne pla­ne­ta­mi.

Mural Kopernika w Brzesku

W brze­skim ogól­nia­ku w Mało­pol­sce rów­nież pamię­ta­no o 550. Rocz­ni­cy uro­dzin Miko­ła­ja Koper­ni­ka. Z tego powo­du stwo­rzo­no mural z przy­po­mi­na­ją­cy komiks. Ma cha­rak­ter dydak­tycz­ny poprzez nawią­zu­ją­ce do współ­cze­sno­ści hasło: „Miko­łaj Koper­nik zatrzy­mał Słoń­ce, ruszył Zie­mię. Zatrzy­maj tele­fon, rusz myśle­nie”.

Ini­cja­to­rem powsta­nia mura­lu było sto­wa­rzy­sze­nia Be Acti­ve.

Mural Kopernika w Zielonej Górze

Na jed­nej ze ścian Zespo­łu Szkół Tech­nicz­nych w 2014 roku poja­wił się obraz Miko­ła­ja Koper­ni­ka i Alber­ta Ein­ste­ina. Jed­nak to pierw­szy z naukow­ców jest patro­nem pla­ców­ki. Koper­nik ma spoj­rze­nie skie­ro­wa­ne w stro­nę osób wcho­dzą­cych na teren szko­ły. Stwo­rzył go zie­lo­no­gór­ski arty­sta Waek. 

Mural Kopernika w Rzeszowie

W 2021 roku w Rze­szo­wie mural Koper­ni­ka stwo­rzył sanoc­ki arty­sta Arka­diusz Andrej­kow. Twór­ca two­rzy w całej Pol­sce, malo­wał rów­nież mura­le i deska­le na War­mii – m.in.  w Gie­trz­wał­dzie. Malo­wi­dło poja­wi­ło się na ścia­nie IV LO, któ­re­go ofi­cjal­nym patro­nem szko­ły jest oczy­wi­ście Miko­łaj Koper­nik. Dzie­ło Andrej­ko­wa rów­nież czer­pie z obra­zu Jana Matej­ki  „Astro­nom Koper­nik, czy­li roz­mo­wa z Bogiem”.

Mural Kopernika w Wieliczce

W Wie­licz­ce koło Kra­ko­wa w 2021 roku powstał mural na budyn­ku Szko­ły Pod­sta­wo­wej nr 3 tema­tycz­nie nawią­zu­ją­cy do patro­na szko­ły Miko­ła­ja Koper­ni­ka. Do wyko­na­nia mura­lu uży­to spe­cjal­nych farb, mają­cych wła­ści­wo­ści oczysz­cza­ją­ce powie­trze.

Mural Kopernika w Piotrowie

W 2022 roku w Pio­tro­wie nie­da­le­ko Kali­sza mural Koper­ni­ka wyko­na­li ucznio­wie będą­cy człon­ka­mi Szkol­ne­go Koła Wolon­ta­ria­tu pod okiem Yaro­sla­vy Holysh, artyst­ki z Ukra­iny.

Pro­jekt ścien­ne­go dzie­ła powstał na pod­sta­wie kon­kur­so­wej pra­cy Luizy Krzy­wej, wów­czas uczen­ni­cy pią­tej kla­sy.

Mural Kopernika w Płocku

Wła­ści­wo­ści anty­smo­go­we ma rów­nież mural, któ­ry powstał w Płoc­ku, na ścia­nie budyn­ku sali spor­to­wej Szko­ła Pod­sta­wo­wej nr 16 im. Miko­ła­ja Koper­ni­ka. Malo­wi­dło powsta­ło w 2024 roku jako zwy­cię­ski pro­jekt budże­tu oby­wa­tel­skie­go. Pod­kre­śla spor­to­wy cha­rak­ter pla­ców­ki.

Mural Kopernika w Miliczu

W Szko­le Pod­sta­wo­wej nr 1 w Mili­czu na Dol­nym Ślą­sku w 2024 roku poja­wił się mural, któ­ry tak­że przed­sta­wia jed­ną Miko­ła­ja Koper­ni­ka, patro­na szko­ły. Uka­za­no tu astro­no­ma w tra­dy­cyj­nym stro­ju rene­san­so­wym. Jego twarz wyra­ża sku­pie­nie i deter­mi­na­cję, co dosko­na­le odda­je jego pasję do nauki i odkryć. Tło two­rzą: układ sło­necz­ny oraz cytat z dzie­ła Koper­ni­ka „O obro­tach sfer nie­bie­skich”.

Murale na Pomorzu

W 2024 roku powsta­ły nowe mura­le zwią­za­ne z Miko­ła­jem Koper­ni­kiem. Nama­lo­wa­no je, aby zwięk­szyć atrak­cyj­ność tury­stycz­ną Szla­ku Koper­ni­kow­skie­go w woje­wódz­twie pomor­skim. Mura­le powsta­ły w Pel­pli­nie, Nowym Dwo­rze Gdań­skim, Kwi­dzy­nie i Mal­bor­ku. Miko­łaj Koper­nik odwie­dzał zamek w Mal­bor­ku jako sekre­tarz wuja — bisku­pa war­miń­skie­go Łuka­sza Wat­zen­ro­de oraz uczest­ni­czył w zjaz­dach sta­nów pru­skich. Na dzie­dziń­cu Zam­ku Śred­nie­go w skrzy­dle wschod­nim znaj­du­je się popier­sie astro­no­ma upa­mięt­nia­ją­ce jego wizy­ty. Pro­jek­ty przy­go­to­wa­li stu­den­ci i stu­dent­ki Aka­de­mii Sztuk Pięk­nych w Gdań­sku.

Murale Kopernika z 1973 roku

„Kom­po­zy­cja astro­no­micz­na” autor­stwa pol­skie­go mala­rza i rzeź­bia­rza emi­gra­cyj­ne­go — Ste­fa­na Knap­pa zdo­bi od 1973 roku ścia­nę dzie­dziń­ca Biu­ra Wystaw Arty­stycz­nych w Olsz­ty­nie oraz Olsz­tyń­skie­go Pla­ne­ta­rium i Obser­wa­to­rium Astro­no­micz­ne­go. Arty­sta poda­ro­wał mia­stu swo­je dzie­ło z oka­zji obcho­dów pięć­set­le­cia uro­dzin Miko­ła­ja Koper­ni­ka. Jest ono przy­kła­dem monu­men­tal­nych kom­po­zy­cji ścien­nych, w któ­rych spe­cja­li­zo­wał się pol­ski twór­ca deko­ru­jąc nimi nowo­cze­sną archi­tek­tu­rę.

Ste­fan Knapp, choć pol­skie­go pocho­dze­nia, jako arty­sta był ukształ­to­wa­ny w cało­ści przez sztu­kę Zacho­du: tam zdo­był wykształ­ce­nie, tam ewo­lu­owa­ła jego twór­czość.

Olsz­tyń­ska „Kom­po­zy­cja astro­no­micz­na” to relief wyko­na­ny w cało­ści z kwa­dra­to­wych blach sta­lo­wych — pła­skich oraz wypu­kłych z kuli­sty­mi for­ma­mi, nawią­zu­ją­cy­mi do ciał nie­bie­skich. Te róż­nej wiel­ko­ści pły­ty meta­lo­we zosta­ły pokry­te odręb­nie wie­lo­barw­ny­mi ema­lia­mi, a następ­nie połą­czo­ne ze sobą w wiel­ką kom­po­zy­cję ścien­ną. Tech­ni­ka malo­wa­nia meta­lu ema­lią (utrwa­lo­ną następ­nie poprzez kil­ku­krot­ne wypa­la­nie w spe­cjal­nych pie­cach) jest autor­ską i nie­po­wta­rzal­ną tech­ni­ką Ste­fa­na Knap­pa.

War­to też wspo­mnieć o deko­ra­cyj­ny pan­ne­au na fasa­dzie Auli UMK w Toru­niu. Insta­la­cję, na któ­rą skła­da się wize­ru­nek Koper­ni­ka, zegar sło­necz­ny oraz kom­po­zy­cja rzeź­biar­ska sym­bo­li­zu­ją­ca układ ciał nie­bie­skich, stwo­rzył i poda­ro­wał uczel­ni Ste­fan Knapp w 500. rocz­ni­cę uro­dzin astro­no­ma. Pra­cę zakoń­czył na prze­ło­mie wrze­śnia i paź­dzier­ni­ka 1972 roku.

Autor wyce­nił swo­je dzie­ło na 12 tys. dola­rów (odpo­wia­da to dzi­siej­szej sumie ponad 80 tys. dola­rów). W tej kwo­cie zawie­ra­ło się wyko­na­nie pro­jek­tu pla­stycz­ne­go i roz­wią­za­nia rzeź­biar­skie­go, pro­jek­ty robo­cze, reali­za­cja (sztan­ce, for­my, natrysk, wypa­la­nie), opra­wa i opra­co­wa­nie tech­no­lo­gii mon­ta­żu, a tak­że pako­wa­nie i wysył­ka ele­men­tów z Anglii do Pol­ski . Arty­sta pokrył kosz­ty z wła­snych środ­ków, trak­tu­jąc insta­la­cję jako dar dla uczcze­nia rocz­ni­cy koper­ni­kań­skiej.

Mural, choć nie malo­wa­ny, znaj­du­je się w Legni­cy. Przed­sta­wia Miko­ła­ja Koper­ni­ka wśród ciał nie­bie­skich. To cera­micz­na mozai­ka znaj­du­ją­ca się na ścia­nie budyn­ku przy ul. Par­ty­zan­tów (obok wej­ścia do biblio­te­ki). Stwo­rzył ją Hen­ryk Baca latem 1973 roku.

Ciekawostka: Kopernik z piernika

Wiel­ka mozai­ka przed­sta­wia­ją­ca wize­ru­nek Miko­ła­ja Koper­ni­ka wraz z ukła­dem helio­cen­trycz­nym, wyko­na­na z kil­ku­na­stu tysię­cy róż­nych pier­ni­ków, była naj­więk­szą atrak­cją tygo­dnia woje­wódz­twa kujaw­sko-pomor­skie­go w pol­skim pawi­lo­nie na świa­to­wej wysta­wie Expo w Medio­la­nie w 2015 roku.

Do wyko­na­nia uży­to sie­dem rodza­jów pier­ni­ków toruń­skich o łącz­nej wadze ponad 100 kilo­gra­mów. W sumie na mozai­kę zuży­to ich oko­ło 15 tysię­cy. Na ramie mozai­ki wid­nie­je napis: „Woje­wódz­two kujaw­sko-pomor­skie. Zie­mia Koper­ni­ka. Pol­ska”. Wów­czas pawi­lon odwie­dzi­ło ponad 170 tys. osób.