Jed­na z nie­zwy­kle intry­gu­ją­cych rycin, pre­zen­to­wa­na w zbio­rach Muzeum Miko­ła­ja Koper­ni­ka we From­bor­ku, to kom­po­zy­cja dosko­na­le wpi­su­ją­ca się w este­ty­kę hor­ror vacui – lęku przed pust­ką, obja­wia­ją­ce­go się dąże­niem do cał­ko­wi­te­go wypeł­nie­nia prze­strze­ni szcze­gó­ła­mi.

W cen­trum tej boga­to zdo­bio­nej ilu­stra­cji znaj­du­je się sche­mat geo­cen­trycz­ne­go mode­lu wszech­świa­ta, podzie­lo­ne­go na kon­cen­trycz­ne sfe­ry. Naj­bar­dziej zewnętrz­na sfe­ra, opi­sa­na jako: „COELVM EMPIERVM IMMOBILE LOCVS DEI ALTISSIMI ET BEATORVM SEDES” odno­si się do Empi­rium – nie­po­ru­szo­ne­go nie­ba, sie­dzi­by Boga Naj­wyż­sze­go i bło­go­sła­wio­nych dusz.

W kolej­nych sfe­rach odna­leźć moż­na takie ozna­cze­nia, jak:

  • pri­mum mobi­le,
  • secun­dum mobi­le sine coelum cri­sta­li­num,
  • Fir­ma­men­tum (ozdo­bio­ne wień­cem gwiazd),
  • oraz kolej­ne „nie­ba” przy­pi­sa­ne poszcze­gól­nym cia­łom nie­bie­skim: Satur­na, Jowi­sza, Mar­sa, Słoń­ca, Wenus, Mer­ku­re­go i Księ­ży­ca, każ­de­mu towa­rzy­szy cha­rak­te­ry­stycz­ny sym­bol pla­ne­ty.

Część sfer ozna­czo­no nie nazwa­mi, lecz deko­ra­cyj­ny­mi wzo­ra­mi przy­po­mi­na­ją­cy­mi pło­mie­nie, fale oraz smu­gi świa­tła. W samym cen­trum okrę­gu umiesz­czo­no inskryp­cje:
Tro­pi­cus (ze zna­kiem Raka), Equ­inoc­tia­lis oraz ponow­nie Tro­pi­cus (ze zna­kiem Kozio­roż­ca).

Na sche­ma­cie wid­nie­ją rów­nież ozna­cze­nia czte­rech wia­trów: MERIDIES, OCCIDENS, SEPTENTRIO, ORIENS, a tak­że linia Hori­zon obli­qu­us.

Tło ilu­stra­cji two­rzy fan­ta­zyj­ny pej­zaż – buj­na roślin­ność i roz­ma­ite gatun­ki zwie­rząt: od orła i bocia­na, przez węża i bobra, po jele­nia i lwa. W pra­wym i lewym gór­nym rogu uno­szą się w chmu­rach dwie skrzy­dla­te posta­cie, przy­da­ją­ce sce­nie mistycz­ne­go cha­rak­te­ru.

Ryci­na powsta­ła jako ilu­stra­cja do książ­ki Cata­lo­gus glo­riae mun­di, monu­men­tal­ne­go dzie­ła autor­stwa praw­ni­ka Bar­tho­lo­ma­eu­sa Chas­se­neu­za, wyda­ne­go w 1579 roku (pierw­sze wyda­nie: 1529 r.). Ency­klo­pe­dia ta obej­mo­wa­ła sze­ro­ki zakres tema­tów: od histo­rii, poli­ty­ki i woj­sko­wo­ści, przez astro­lo­gię, eko­no­mię i urzę­dy kościel­ne, po cno­ty ludz­kie, rze­mio­sło i ówcze­sne osią­gnię­cia nauko­we.

Frank­furt nad Menem
Papier, mie­dzio­ryt
Wys. 30,6 cm, szer. 39,3 cm